Vikimedia Fondunun 2025–2026-cı illər üçün İllik Plan Layihəsinin Paylaşılması

by and
Translate this post

Bəşər tarixində heç vaxt olmadığı qədər daha çox insanın səsvermə hüququna malik olduğu tarixi bir seçki ilindən (2024-cü il) sonra, 2025-ci ildə dünya, Vikimedia hərəkatına problem və fürsət təqdim edən əhəmiyyətli geosiyasi, tənzimləyici, siyasət və sosial dəyişikliklərlə üzləşir.

2026-cı ilin yanvar ayında Vikipediya 25 yaşını qeyd edəcək. Bu nəsil yubileyi, Vikimedia Fondu üçün növbəti illik planın tam ortasına təsadüf edir. Gələcəyə baxdıqda, bu həm düşünmək və bayram etmək üçün nadir bir fürsət yaradır, həm də bu unikal qlobal bilik mənbəyini qorumaq və inkişaf etdirmək üçün aydın baxışlı və praqmatik planlaşdırmanın vacibliyini bir daha vurğulayır. Həqiqətən də, bizim missiyamız bizdən bunu gələcək nəsillər üçün əbədi olaraq davam etdirməyi tələb edir.

Hazırda Vikimedia Fondunun planlaşdırması, sürətli reaksiyadan başlayaraq könüllülərin, məzmunun, oxucuların və maliyyənin artırılmasına yönəlmiş nəsilləri əhatə edən uzunmüddətli strategiyayadək geniş bir spektri əhatə edir. Biz eyni anda qısa, orta və uzunmüddətli istiqamətlərdə işləyə bilməliyik.

Bu çoxsəviyyəli planlaşdırma, Vikimedia hərəkatının 2030-cu il və ondan sonrasına baxaraq “azad bilik ekosisteminin əsas infrastrukturuna” çevrilmək strateji istiqamətini irəli aparır. Bu İllik Plan sürətlə dəyişən internet mühitində neytral, azad və ensiklopedik məzmunun həyati əhəmiyyət daşıdığını qəbul edir. O, Vikimedianın dəyərlərini və prinsiplərini necə gücləndirib qoruyacağımızı, insanlarını və layihələrini necə müdafiə edəcəyimizi sorğulayır. Plan, gələcək nəsillər üçün yaşamağa və inkişaf etməyə davam edə bilmələri üçün necə birlikdə yeni töhfə verənlərə və istifadəçilərə çata biləcəyimizə fokuslanır.

Bu kontekstdə, bu İllik Plan və Büdcə, növbəti maliyyə ili (iyul 2025 – iyun 2026) üçün məqsədlərin ümumi icmalını, eləcə də resursların necə bölüşdürüldüyü və hansı prioritetlərə yönəldildiyinə dair ətraflı məlumat təqdim edir. Bu plan, ətrafımızdakı dünyanın əsas meylləri və ehtiyaclarından istiqamət alır və Vikimedia Fondunun bu ehtiyaclara necə təsirli cavab verə biləcəyini müəyyənləşdirir.

Dünya bizdən indi nə istəyir?

Son bir neçə ildə planlaşdırma prosesi bu əsas və istiqamətverici sual ilə başlayır. Bu sual, Vikimedianın missiyasını hər il yerinə yetirmək üçün işimizi formalaşdıran qlobal və icma meyllərinə dair araşdırma və təhlilləri istiqamətləndirir.

Doğrulanmış və neytral məlumatın internetdə paylaşılması ilə bağlı çətinliklər və təhdidlər əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır. İnternetdəki məlumatlara olan qlobal etimad azalır və hansı məlumatın doğru olduğu barədə ümumi razılıq parçalanır. Onlayn texnologiya platformalarını tənzimləməyə yönəlmiş qanunlar və siyasətlər isə Vikipediya kimi qeyri-kommersiya platformaları üçün hər zaman kifayət qədər yer ayırmır.

Eyni zamanda, onlayn mühitdə maşın tərəfindən yaradılan məzmunun kəskin artdığı sürətlə dəyişən rəqəmsal bir mənzərə müşahidə edirik. İnsanlar tərəfindən etibarlı şəkildə yaradılan yüksək keyfiyyətli məlumat getdikcə daha az tapılan və dəyərli bir resursa çevrilir. Texnologiya platformaları bu cür məzmunu internetdən toplamaq və öz platformalarında (süni intellekt əsaslı və ənənəvi axtarış sistemləri vasitəsilə) paylaşmaq uğrunda yarışa girmişdir. Bu şəraitdə Vikimedia layihələrinin rolu daha da həyati əhəmiyyət daşıyır, baxmayaraq ki, üçüncü tərəflər tərəfindən məzmun istifadəsinin artması layihələrimizin görünürlüğünü azaltmağa başlayır.

Bundan əlavə, Vikimedia icmalarının uzunmüddətli davamlılığı, keyfiyyətli məzmun yaradan və fəal qalan yeni istifadəçilərin daimi axınından asılıdır. Biz, növbəti nəsil redaktorları cəlb etmək və layihələrdə keyfiyyət və etibarlılığı təmin edən geniş hüquqlu istifadəçilər kimi tanınan etibarlı könüllülərin sayını artırmaq üçün müxtəlif yolları sınaqdan keçirəcəyik.

Davamlı məqsədlər, innovativ təcrübələr

Bu və digər qlobal tendensiyalarla üzləşərkən, bu plan həm davamlılıq, həm də yenilikçiliklə cavab verir. Aşağıda təsvir olunan məqsədlər əvvəlki illərin planlarının davamlı həyata keçirilməsinə əsaslanır (bax: 2024, 2023, 2022). Vikipediya və Vikimedia layihələrinin etibarlı, təhlükəsiz, əlçatan və inkişaf edən qalması üçün texnoloji infrastrukturun və məhsul inkişafının dəstəklənməsi Fondun prioritetləri və resurslarının mərkəzində yer almaqda davam edir.

Əsas məqsədlərimiz sadələşdirilmiş və daha effektiv bir yanaşma ilə üç istiqamətdə yenidən təşkil olunub: İnfrastruktur, Könüllü Dəstəyi və Effektivlik. Bu yanaşma Vikimedianın texnologiya və bu layihələri dəstəkləyən insanları bir araya gətirən “sosial-texniki” rolunu daha dəqiq əks etdirir və açıq, azad internetin vacib hissəsi kimi onun missiyasını gücləndirir.

  • İnfrastruktur Məqsədi: Əvvəlki illərlə uyğun olaraq, İnfrastruktur məqsədi çərçivəsində işlər aşağıdakı istiqamətlər üzrə təşkil olunur:
    • Viki Təcrübələrinin yaxşılaşdırılması – oxucular və istifadəçilər geri qayıtmaq, dərinləşmək və onlar üçün mənalı olan yollarla töhfə vermək istəsinlər;
    • Gələcək Auditoriyalara çatmaq üçün yeni yolların sınaqdan keçirilməsi – ensiklopedik məzmunun yeni nəsil istifadəçilərin və töhfə verənlərin vaxt keçirdiyi onlayn sosial platformalara gətirilməsi;
    • Məlumat Xidmətlərinə sərmayə qoyulması – test və inkişaf prosesini sürətləndirmək və yeni texnologiyalarla daha sürətli eksperimentlər aparmaq.
  • Könüllü Dəstəyi Məqsədi:Könüllü Dəstəyi Məqsədi Vikimedia layihələrinə hər səviyyədə töhfə verən insanları və bu töhfələrin böyüməsi üçün zəruri olan sosial sistemləri dəstəkləmək və qorumaq üçün Fondun müxtəlif komandalarının fəaliyyətlərini bir araya gətirir. Bu məqsəd əvvəlki illərdəki təhlükəsizlik və bilik bərabərliyi kimi sabit məqsədlər əsasında qurulub və aşağıdakılara üstünlük verir:
    • Könüllülərin qorunması – inam və təhlükəsizlik dəstəyi, infrastrukturun və alətlərin təkmilləşdirilməsi (məsələn, geniş miqyaslı sui-istifadənin qarşısının alınması);
    • Layihələrimizin bütövlüyünün dəstəklənməsi – hüquqi müdafiə, neytrallıq prinsiplərinin gücləndirilməsi, dezinformasiyaya qarşı mübarizə, maarifləndirmə və bilik boşluqlarının aradan qaldırılması;
    • Hərəkatımızın gücləndirilməsi – könüllülər, tərəfdaşlar və hərəkat qurumları arasında vacib əlaqələrin və əməkdaşlıqların dərinləşdirilməsi, həmçinin qlobal və regional səviyyədə iştirakın artırılması.
  • Effektivlik Məqsədi:Effektivlik Məqsədi Fondun bu məqsədləri və missiyanı yerinə yetirməsi üçün maliyyə, risk idarəetməsi, təşkilati və əməliyyat imkanlarını daim gücləndirməyə və təkmilləşdirməyə yönəlmişdir. Bu il əsas hədəflərə daxildir:
    • Uzunmüddətli diversifikasiya olunmuş gəlir strategiyalarına investisiya – donor təcrübələri üzrə yeni eksperimentlərdən öyrənmələr daxil olmaqla;
    • Risk idarəetmə protokollarının və proseslərinin Fond daxilindəki komandalar üzrə daha da dərinləşdirilməsi;
    • Maliyyə, əməliyyat və insan resurslarının idarəetməsinin gücləndirilməsi, işimizin daha səmərəli və effektiv şəkildə görülməsi üçün alət və proseslərin təkmilləşdirilməsi.

Mərkəzləşdirilməmiş qərar qəbuletmədə pilot təcrübələr

Bu məqsədlərlə yanaşı, builki illik planda İdarə Heyəti tərəfindən müəyyən edilmiş üç pilot təcrübədən əldə olunan nəticələr və onların təkmilləşdirilmiş variantları da yer alacaq. Bu təcrübələrin məqsədi, Vikimedia hərəkatının məsuliyyəti və qərar qəbuletməni daha çox təmsilçi şuralara və könüllülər tərəfindən idarə olunan qurumlara necə etibarlı şəkildə ötürə biləcəyini qiymətləndirməkdir:

  • Məhsul və Texnologiya Məşvərət Şurası (PTAC): Bu qurum texniki töhfə verənləri, tərəfdaş nümayəndələrini və Vikimedia Fondunu bir araya gətirərək daha dayanıqlı və gələcəyə davamlı texnoloji platformanın birgə müəyyənləşdirilməsini təmin edir. Şura üzvləri 2024-cü ilin oktyabrında elan olunub və 2025-ci ilin yanvarında bir araya gələrək ilk tövsiyələrini dərc ediblər.
  • Qlobal Resursların Paylanması Komitəsi (GDRC): Bu pilot, Vikimedia hərəkatı daxilində qrantların və resursların necə paylanacağına dair strategiyalar və siyasətlər müəyyən edən, Regional Fond Komitələrinə nəzarət edən və İcma Fondunun fəaliyyəti ilə bağlı Vikimedia Fonduna tövsiyələr verən könüllü əsaslı qlobal qurumun yaradılmasını nəzərdə tutur. Bu məqsədlə 2025-ci il Vikimaniya tədbirinə qədər müvəqqəti GRDC qurulacaq və iki il davam edəcək təcrübə mərhələsindən sonra tam fəaliyyətə başlamazdan əvvəl qiymətləndiriləcək.
  • Hərəkat təşkilatlarının dəstəklənməsi üçün təkmilləşdirilmiş strategiya: Resurs paylanması pilotuna daha yaxın uyğunluq məqsədi daşıyan bu eksperiment, mövcud tərəfdaşlar və “hab” kimi təklif olunan qurumlar da daxil olmaqla, hərəkat təşkilatları ekosistemini əhatə edir. Bu eksperiment əsas maraqlı tərəflərlə, o cümlədən Tərəfdaşlıqlar Komitəsi və Tərəfdaşların İcraçı Direktorları ilə fakt-toplama mərhələsinə fokuslanaraq gələcək ehtiyaclar üçün hərəkat qurumlarının necə təşkil olunduğunu və necə təşkil oluna biləcəyini müəyyənləşdirir.

Son dövrlərdə Vikimedia Fondu həmçinin İdarə Heyəti ilə və bir icma seminarı vasitəsilə, Vikipediyanın neytrallıq prinsiplərinin daha da gücləndirilməsi təklifi üzərində işləyib — bu prinsiplərin daha çox ehtiyac duyulduğu bir dövrdə. Bu səylərin, hazırkı İllik Planın əhatə etdiyi maliyyə ili boyunca davam edəcəyi gözlənilir.

İnvestisiyalara üstünlük verilməsi

Vikimedianın maliyyə modeli bir neçə il üçün nəzərdə tutulmuş strateji planlaşdırmanın əsas mövzularından biridir və ianə toplama, maliyyə idarəetməsi və missiyanın gələcək nəsillər üçün qorunub saxlanılması və inkişaf etdirilməsi məqsədilə gəlir mənbələrinin şaxələndirilməsinə dair öhdəliklərlə əlaqəlidir.

Hazırkı modellərə əsasən, 2025–2026-cı maliyyə ilində təxminən +6% gəlir artımı, sonrakı iki il üçün isə +/-5% arası dəyişiklik gözlənilir. Əvvəlki illərlə müqayisədə daha mülayim olan bu artım səviyyəsi, əsas investisiya sahələrində prioritetlərə və kompromislərə davamlı diqqət yetirilməsini, eyni zamanda davamlılığımızın artırılmasını tələb edir.

Bu kontekstdə, builki büdcə dərindən düşünülmüş maliyyə planlaşdırmasına sadiqliyi əks etdirir və bu plan həm yaxın dövr, həm də çoxnəsilli gələcək üçün qoyulan hədəflərə xidmət edir. Resurslarımız missiyanın inkişafına yönəlmiş, eyni zamanda yaranan ehtiyaclara çevik cavab verə bilən şəkildə planlaşdırılmalıdır. Son illərdə olduğu kimi, İnfrastruktur büdcənin ən böyük hissəsini təşkil edir və biz hərəkat üçün birbaşa maliyyələşməni artırmağa üstünlük verməyə davam edəcəyik.

Ötən il olduğu kimi, texnologiya ilə bağlı işlər bu il də Fondun büdcəsinin demək olar ki, yarısını — 47%-ni təşkil edir. Bu yanaşma, könüllülərin qorunması və layihələrin müdafiəsinə ayrılan əlavə 29%-lə birlikdə ümumilikdə Fondun illik büdcəsinin 76%-ni əhatə edir. Maliyyə, risk idarəetməsi, ianə toplama və əməliyyat xərcləri isə qalan 24%-ə bərabərdir.

Əlavə olaraq, işçi kapitalı ehtiyatı davamlılıq baxımından qeyri-kommersiya sektorunun ən yaxşı təcrübələrinə uyğun şəkildə saxlanılır. Bu ehtiyat həm də vergi, tənzimləmə və siyasət mühitində gözlənilməz dəyişikliklərə çevik cavab verməyə imkan yaradır. Bu illik planda, bu ehtiyatın 1%-i Vikipediyanın 25 illik yubileyinin qeyd olunması üçün — bu bir dəfəlik və strateji əhəmiyyətli hadisə kimi — istifadə oluna bilər.

Nəhayət, könüllülərə və hərəkat qurumlarına birbaşa maliyyə dəstəyi gələn il təxminən 11% artacaq və bu, Fondun ümumi artım səviyyəsinə uyğundur. Bu artım 400-dən çox qrantın könüllülərə, tərəfdaşlara və hərəkat təşkilatlarına verilməsini dəstəkləyəcək. Çoxillik planlaşdırma prinsiplərinə uyğun olaraq, bu maliyyə dəstəyi FY26–27 və FY27–28 illərində hər il əlavə 5% artırılacaq. Bu, həmçinin regional qrantların inflyasiya ilə ayaqlaşmasına və ümumi qrant dəstəyinin az da olsa artırılmasına şərait yaradacaq.

Əlavə məlumat necə əldə etmək olar

Siz, Vikimedia Fondunun illik planına necə töhfə vermək barədə buradan daha ətraflı məlumat əldə edə bilərsiniz

Bundan əlavə, Fond hər iki həftədən bir İllik Plan üzrə irəliləyişlə bağlı xəbər bülleteni göndərir. Siz həmçinin ötən ilin planı üzrə əldə edilən irəliləyişlərin altı aylıq xülasəsini buradan oxuya bilərsiniz.

Keçidlər və Resurslar

Can you help us translate this article?

In order for this article to reach as many people as possible we would like your help. Can you translate this article to get the message out?