Παγκόσμιες τάσεις 2025

Κάθε χρόνο, καθώς στο Ίδρυμα Wikimedia ξεκινούμε τον ετήσιο προγραμματισμό μας για το επόμενο έτος, αναπτύσσουμε μια λίστα με τάσεις που πιστεύουμε ότι είναι πιθανό να επηρεάσουν σημαντικά το πλαίσιο στο οποίο λειτουργούν το κίνημα και τα εγχειρήματα Wikimedia. Εντοπίζουμε συγκεκριμένες τάσεις στο διαδίκτυο που είναι πιο σχετικές με την αποστολή μας, όπως αλλαγές στον τρόπο πού οι άνθρωποι αναζητούν και συνεισφέρουν πληροφορίες στο Διαδίκτυο, η αύξηση της παραπληροφόρησης και της κακοπληροφόρησης στους διαδικτυακούς χώρους και η εξελισσόμενη ρύθμιση των παρόχων διαδικτυακών πληροφοριών. Αυτή η ανάλυση μας επιτρέπει να ξεκινήσουμε τον προγραμματισμό μας με την καθοδηγητική ερώτηση, «Τι χρειάζεται ο κόσμος από το Wikimedia τώρα;»

Αυτό το ερώτημα είναι η κινητήρια δύναμη των συνομιλιών μας με όλο το κίνημα. Όπως και τα προηγούμενα χρόνια, οι παρακάτω τάσεις δείχνουν πώς το τρέχον τεχνολογικό, γεωπολιτικό και κοινωνικό μας περιβάλλον είναι πολύ διαφορετικό από τις ημέρες ίδρυσης της Wikipedia και πώς πρέπει να συνεχίσουμε να προσαρμοζόμαστε και να εξελισσόμαστε. Καθεμία από αυτές θα διαμορφώσει το ετήσιο σχέδιό μας καθώς και τις στρατηγικές που επηρεάζουν το μέλλον μας—από την καλύτερη προστασία των Wikimedians με ισχυρά τεχνολογικά εργαλεία και μέτρα εμπιστοσύνης και ασφάλειας έως πειράματα που φέρνουν το περιεχόμενο του Wikimedia στο κοινό με νέους τρόπους.  

Αλλαγές στον τρόπο και το πού οι άνθρωποι παίρνουν και συνεισφέρουν πληροφορίες

Η εμπιστοσύνη στις πληροφορίες στο διαδίκτυο μειώνεται και η κοινή συναίνεση σχετικά με το ποιες πληροφορίες είναι αληθινές και αξιόπιστες κατακερματίζεται. Πέρυσι, παρατηρήσαμε ότι οι καταναλωτές κατακλύζονται από πληροφορίες στο διαδίκτυο και θέλουν όλο και περισσότερο να συγκεντρώνονται από έμπιστα άτομα. Με την κυκλοφορία των Επισκοπήσεων AI της Google και άλλων προϊόντων αναζήτησης AI, πολλοί άνθρωποι που αναζητούν πληροφορίες στον Ιστό βοηθιούνται πλέον από την τεχνητή νοημοσύνη. Ακόμα κι έτσι, η αναζήτηση με τη βοήθεια AI δεν έχει ακόμη ξεπεράσει άλλους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι λαμβάνουν πληροφορίες (π.χ. μέσω παραδοσιακών μηχανών αναζήτησης ιστού ή σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης). Ωστόσο, βλέπουμε ότι η τάση που παρατηρήσαμε πέρυσι να βασιζόμαστε σε έμπιστους ανθρώπους έχει ενδυναμωθεί: οι άνθρωποι είναι όλο και πιο δύσπιστοι για τις παραδοσιακές αρχές γνώσης, όπως κυβερνητικά ιδρύματα και μέσα μαζικής ενημέρωσης, και αντ’ αυτού στρέφονται με αυξανόμενους αριθμούς σε διαδικτυακές προσωπικότητες, οι οποίες έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο σε αυτό που πιστεύουν και εμπιστεύονται οι άνθρωποι. Διαδικτυακές προσωπικότητες (π.χ. podcasters, vlogger) στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης πλέον επηρεάζουν περισσότερο σε σημαντικά γεγονότα όπως οι πολιτικές εκλογές παγκοσμίως. Αναζητώντας προσωπικότητες που μοιράζονται την ιδεολογία και τα δημογραφικά τους στοιχεία, οι άνθρωποι καταλήγουν όλο και περισσότερο σε μεμονωμένες φούσκες-φίλτρα που κατακερματίζουν την κοινή συναίνεση γύρω από τα γεγονότα.

Οι άνθρωποι συμμετέχουν με ανυπομονησία σε διαδικτυακούς χώρους που παρέχουν ανταποδοτική σύνδεση. Ως ιστότοπος που βασίζεται στις συνεισφορές και τον χρόνο εκατοντάδων χιλιάδων Wikimedians, παρακολουθούμε στενά τις τάσεις σχετικά με το πού και πώς οι άνθρωποι συνεισφέρουν στο διαδίκτυο. Πέρυσι, τονίσαμε ότι οι άνθρωποι έχουν πλέον πολλούς ικανοποιητικούς, δυνατούς τρόπους για να μοιράζονται τη γνώση στο διαδίκτυο. Φέτος, παρατηρούμε ότι οι άνθρωποι παγκοσμίως εντάσσονται με ανυπομονησία και μοιράζονται τη γνώση και την τεχνογνωσία τους σε μικρότερες ομάδες βάσει ενδιαφέροντος (σε πλατφόρμες όπως το Facebook, το WhatsApp, το Reddit και το Discord). Αυτοί οι χώροι είναι ολοένα και πιο δημοφιλείς παγκοσμίως και κάνουν τους ανθρώπους να νιώθουν πιο άνετα να συμμετέχουν παρά τα ευρεία, γενικά κοινωνικά κανάλια. Ένας αφοσιωμένος πυρήνας εθελοντών διατηρεί αυτές τις κοινότητες, εκτελώντας ζωτικές δραστηριότητες όπως η επιμέλεια και η καθοδήγηση νεοφερμένων.

Ειδικά για τους νέους, το gaming έχει γίνει ένας συμμετοχικός χώρος που ανταγωνίζεται τα social media. Κοινότητες παιχνιδιών έχουν δημιουργηθεί σε πλατφόρμες όπως το Discord και το Twitch, όπου οι άνθρωποι συνδημιουργούν και συμμετέχουν ενεργά – οργανώνοντας εκδηλώσεις ή εποπτεύοντας το περιεχόμενο και τη συμπεριφορά των χρηστών – όχι απλώς παίζουν. Οι πλατφόρμες αξιοποιούν τα παιχνίδια για να αυξήσουν την αφοσίωση των χρηστών σε άσχετα προϊόντα, όπως η επιτυχημένη και αναπτυσσόμενη ενότητα παιχνιδιών των New York Times .

Οι άνθρωποι έχουν περιορισμένο χρόνο για να ξοδέψουν σε διαδικτυακές δραστηριότητες και υποψιαζόμαστε ότι μια αιτία μείωσης του αριθμού των νέων που εγγράφονται ως συντάκτες στα εγχειρήματα Wikimedia – που ξεκίνησε το 2020-2021 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα – μπορεί να σχετίζεται με την αυξανόμενη δημοτικότητα και την απήχηση της συμμετοχής σε μερικούς από αυτούς τους άλλους ανταποδοτικούς διαδικτυακούς χώρους.

Αλλαγές στον τρόπο διανομής και ρύθμισης των διαδικτυακών πληροφοριών 

Οι ψηφιακές πληροφορίες που δημιουργούνται και επαληθεύονται από ανθρώπους είναι το πιο πολύτιμο πλεονέκτημα στους πολέμους των πλατφορμών AI. Πέρυσι προβλέψαμε ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα ήταν όπλο στη δημιουργία και τη διάδοση διαδικτυακής παραπληροφόρησης. Φέτος, βλέπουμε ότι το χαμηλής ποιότητας περιεχόμενο AI αναδεύεται όχι μόνο για τη διάδοση ψευδών πληροφοριών, αλλά ως ένα σχέδιο γρήγορου πλουτισμού και κατακλύζει το διαδίκτυο. Οι πληροφορίες υψηλής ποιότητας που παράγονται αξιόπιστα από τον άνθρωπο έχουν γίνει ένα φθίνον και πολύτιμο εμπόρευμα που οι τεχνολογικές πλατφόρμες αγωνίζονται να αντλήσουν από τον Ιστό και να το διανείμουν μέσω νέων εμπειριών αναζήτησης (τεχνητής νοημοσύνης και παραδοσιακής αναζήτησης) στις πλατφόρμες τους. Οι εκδότες διαδικτυακού περιεχομένου δημιουργημένου από ανθρώπους σε πολλούς κλάδους (για παράδειγμα, πολλές από τις μεγάλες εταιρείες ειδήσεων και μέσων ενημέρωσης παγκοσμίως) ανταποκρίνονται διαπραγματεύοντας συμφωνίες αδειοδότησης περιεχομένου με εταιρείες AI και θεσπίζοντας paywalls για να προστατευθούν από την καταχρηστική επαναχρησιμοποίηση. Αυτοί οι περιορισμοί μειώνουν περαιτέρω τη διαθεσιμότητα δωρεάν, υψηλής ποιότητας πληροφοριών στο ευρύ κοινό.

Οι αγώνες για ουδέτερες και επαληθεύσιμες πληροφορίες απειλούν την πρόσβαση σε έργα γνώσης και τους συντελεστές τους. Πέρυσι, τονίσαμε ότι η κρατική ρύθμιση σε παγκόσμιο επίπεδο θέτει προκλήσεις και ευκαιρίες για διαδικτυακά έργα διαμοιρασμού πληροφοριών που διαφέρουν ανάλογα με τη δικαιοδοσία. Φέτος, οι προκλήσεις για την ανταλλαγή επαληθευμένων, ουδέτερων πληροφοριών στο διαδίκτυο έχουν αυξηθεί σημαντικά. Η κοινή συναίνεση γύρω από το νόημα εννοιών όπως τα «γεγονότα» και η «ουδετερότητα» κατακερματίζεται και πολιτικοποιείται ολοένα και περισσότερο. Ομάδες ειδικών συμφερόντων, παράγοντες επιρροής και ορισμένες κυβερνήσεις υπονομεύουν την αξιοπιστία των διαδικτυακών πηγών με τις οποίες διαφωνούν. Άλλοι επίσης προσπαθούν να αποσιωπήσουν πηγές πληροφοριών μέσω παρενοχλητικών δικαστικών διαφορών.

Παγκοσμίως, ένας αυξανόμενος αριθμός νόμων που επιδιώκουν να ρυθμίσουν τις διαδικτυακές τεχνολογικές πλατφόρμες δεν αφήνουν χώρο για μη κερδοσκοπικές πλατφόρμες που υπάρχουν προς το δημόσιο συμφέρον, όπως πρωτοβουλίες ανοιχτής επιστήμης, αποθετήρια γνώσης και πολιτιστικής κληρονομιάς και διαδικτυακά αρχεία. Η ενιαία ρύθμιση στο διαδίκτυο μπορεί να απειλήσει το απόρρητο των συνεργατών και του κοινού σε αυτές τις πλατφόρμες και να θέσει σε κίνδυνο τις πρακτικές ελέγχου του περιεχομένου της κοινότητας. Για παράδειγμα, νόμοι που θα αναγκάζουν τις πλατφόρμες να επαληθεύουν την ταυτότητα και να παρακολουθούν τις ενέργειες των επισκεπτών ή των συντελεστών μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την ιδιωτικότητα και την ασφάλεια των ατόμων για την πρόσβαση ή κοινή χρήση πληροφοριών. Οι κανονισμοί που απαιτούν από τις πλατφόρμες να αφαιρούν αμέσως περιεχόμενο που έχει χαρακτηριστεί ως παραπληροφόρηση αντιβαίνουν στις ενσωματωμένες διασφαλίσεις για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης σε πλατφόρμες που λειτουργούν μέσω κοινοτικής συναίνεσης και που δίνουν προτεραιότητα στην ακρίβεια αντί στο κέρδος. 

Τι ακολουθεί και πώς μπορείτε να συμμετάσχετε στη συζήτηση

Όπως και με τις προηγούμενες ενημερώσεις μας στην κοινότητα σχετικά με τις τάσεις, αυτή δεν είναι μια ολοκληρωμένη λίστα απειλών και ευκαιριών που αντιμετωπίζει το κίνημά μας, αλλά μάλλον ένας τρόπος για να αρχίσουμε να συζητάμε και να ευθυγραμμιζόμαστε για το πώς να ικανοποιήσουμε αυτό που χρειάζεται ο κόσμος από εμάς τώρα καθώς αρχίζουμε να σχεδιάζουμε για το επόμενο οικονομικό έτος. Νωρίτερα αυτό το έτος, η Chief Product & Technology Officer Selena Deckelmann κάλεσε την παγκόσμια κοινότητά μας να μοιραστεί ποιες τάσεις και αλλαγές είναι πιο σημαντικές για αυτήν – σας ενθαρρύνουμε να συνεχίσετε τη συζήτηση σε αυτήν τη σελίδα συζήτησης. Τους επόμενους μήνες, το Ίδρυμα Wikimedia θα δημοσιεύσει το προσχέδιο του ετήσιου σχεδίου του για να παρουσιάσει την προτεινόμενο έργο μας για το επόμενο έτος ως απάντηση σε αυτές τις τάσεις. Κάποια έργα είναι ήδη σε εξέλιξη, για παράδειγμα, για να αντιμετωπίσουμε τη μείωση των νέων συντακτών, προσθέτουμε νέα είδη «ελέγχων επεξεργασίας», έξυπνες ροές εργασίας που διευκολύνουν την εποικοδομητική επεξεργασία μέσω κινητού για τους νεοεισερχόμενους και αυξάνουν την πιθανότητα να συνεχίσουν να συνεισφέρουν. Ανυπομονούμε για περισσότερες συζητήσεις με την κοινότητα σχετικά με το πώς μπορούμε να προστατεύσουμε και να αναπτύξουμε τα ελεύθερα έργα γνώσης σε ένα μεταβαλλόμενο κοινωνικοτεχνικό τοπίο.