Wikimedia Brazylia zostaje najnowszym oddziałem Wikimedia

W zacisznym zakątku internetu, ponad dekadę temu, grupa sześciu brazylijskich Wikimedian pełnych pasji zaczęła budować coś niezwykłego. Choć mieszkali w różnych miastach, takich jak São Luís, Salvador, Rio de Janeiro i São Paulo, łączyło ich przekonanie, że wiedza powinna być wolna, dostępna i tworzona wspólnie. To, co zaczęło się jako nieformalne spotkania edytorów i niewielkie projekty, przekształciło się w coś znacznie większego.

Na początku tego roku Wiki Movimento Brasil – od teraz znane jako Wikimedia Brazylia – zostało oficjalnie uznane za oddział Wikimedia, co stanowi kamień milowy potwierdzający jego rolę w globalnym ruchu na rzecz wolnej wiedzy. To wydarzenie oznacza jego przekształcenie z nieformalnej grupy użytkowników w zarejestrowaną organizację non-profit, co znacząco wzmacnia jego zdolność do promowania wolnej wiedzy w całej Brazylii.

Co oznacza posiadanie statusu oddziału?

Oddziały Wikimedia to niezależne organizacje non-profit, których celem jest wspieranie Wikipedii oraz jej siostrzanych projektów prowadzonych przez Wikimedia, a także realizacja ich misji w poszczególnych regionach. Działają na rzecz promocji wolnej wiedzy, organizują inicjatywy lokalne i wzmacniają zaangażowanie społeczności w ruch Wikimedia, szerząc ideę współtworzenia tak ważnej inicjatywy.

Jako oddział Wikimedia, Wikimedia Brazylia zyskała zasoby i strukturę pozwalające na zwiększenie swojego wpływu oraz zapewnienie długoterminowego rozwoju wolnej wiedzy w języku portugalskim. Z siedzibą w São Paulo, Wikimedia Brazylia dołącza do grona 37 innych uznanych oddziałów Wikimedia na całym świecie, stając się najnowszym członkiem tej globalnej sieci. Ostatnim krajem, który uzyskał status oddziału, była Kolumbia w 2019 roku.

Zwycięskie fotografie z  Wiki Lubi Zabytki w Brazylii .

Valério Melo, prezes Wikimedia Brazylia, postrzega to uznanie zarówno jako zaszczyt, jak i wielką odpowiedzialność.

„Oprócz naszej pracy wolontariackiej jako edytorzy wiki, zdecydowaliśmy się powołać Wikimedia Brazylia, aby reprezentować społeczność Wikimedia w naszym kraju, jednocześnie szanując i współpracując z innymi grupami użytkowników oraz projektami” – wyjaśnia.

Nowy status to nie tylko tytuł, ale przede wszystkim zobowiązanie do zrównoważonego i niezależnego rozwoju.

„Rozumiemy odpowiedzialność, jaka wiąże się z tą rolą” – dodaje. „Naszym celem jest wspieranie inicjatyw, które wzmacniają równość, wiarygodność oraz bezpieczeństwo społeczno-technicznej infrastruktury otwartego internetu.”

Wikipedia od lat odgrywa kluczową rolę w Brazylii, gdzie miliony ludzi codziennie korzystają z niej jako źródła informacji. Portugalska Wikipedia zawiera obecnie ponad 1,1 miliona artykułów, co czyni ją jednym z najczęściej odwiedzanych serwisów w tym ogromnym kraju.  

Biorąc pod uwagę obecność społeczności w kraju o tak wielkich rozmiarach i zróżnicowaniu kulturowym, zarządzanie ruchem Wikimedia w Brazylii jest zdecentralizowane. Podejście terytorialne jest kluczowe dla kultury organizacyjnej grupy – ma ono na celu wzmacnianie różnorodnych głosów, budowanie poczucia wspólnoty oraz promowanie wiedzy, która jest niedostatecznie reprezentowana. Aby to osiągnąć, społeczność angażuje się w pozyskiwanie nowych edytorów w regionach, które dotychczas nie uczestniczyły w projekcie, kładąc szczególny nacisk na promowanie równości płci w portugalskiej Wikipedii.

Przez lata działalność ta opierała się na nieformalnej sieci wolontariuszy. W 2013 roku mała, ale zdeterminowana grupa powołała Wiki Movimento Brasil, aby połączyć edytorów i promować projekty Wikimedia na szczeblu lokalnym. Do 2024 roku ruch rozwinął się na tyle, że jego pierwotna struktura okazała się niewystarczająca – liczba członków wzrosła do 43 osób, a społeczność edytorów nadal się powiększała. W odpowiedzi na te zmiany przyjęto partycypacyjny model zarządzania, wprowadzając podkomitety i opierając strategię organizacji na teorii zmiany. Przekształcenie się w oddział Wikimedia nie było tylko formalnością – chodziło przede wszystkim o zwiększenie stabilności, lepsze wsparcie dla wolontariuszy oraz budowanie silniejszych partnerstw, które umożliwią dalszy rozwój ruchu Wikimedia w Brazylii.

Zwycięskie fotografie z Wiki Loves Cultura Popular 2024 Brazylia

Wieloletnia działalność wolontariuszy Wikimedia Brazylia dowodzi, że są oni doskonale przygotowani do nowej roli. Oddział Wikimedia Brazylia wyrasta z siły swojej społeczności – zarówno dzięki tysiącom edycji tworzonych przez osoby o różnych zainteresowaniach i specjalizacjach, jak i poprzez znakomite projekty opracowywane i realizowane przez ich grupy. Fundamentem tego oddziału są ludzie, którzy wykazują autentyczne zaangażowanie.

Ich przywiązanie do różnorodności widoczne jest w działaniach GLAM, programach edukacyjnych oraz wsparciu społeczności w całej Brazylii – zarówno w obszarach miejskich, jak i wiejskich. Silne partnerstwa z organizacjami takimi jak Coalizão Direitos na Rede i Creative Commons Global Network podkreślają ich wiodący udział w promowaniu otwartej wiedzy oraz aktywne zaangażowanie w życie społeczne. Dzięki przejrzystemu zarządzaniu, elekcyjnemu kierownictwu i bogatemu doświadczeniu w realizacji inicjatyw, takich jak WikiCon Brasil czy projekty GLAM-Wiki, Wikimedia Brazylia posiada zarówno strukturę, jak i determinację, by wywrzeć trwały wpływ na rozwój wolnej wiedzy.

Co dalej z Wikimedia Brazylia?

Wikimedia Brazylia już teraz organizuje drugą edycję „WikiCon Brasil 2025: Strengthening Digital Public Goods”, której celem jest pokazanie, czym praktyki Wikimedian różnią się od tych narzuconych przez największe platformy cyfrowe. Konferencja ma również zwiększyć świadomość na temat tego, że projekty realizowane w interesie publicznym, takie jak te w ramach Wikimedia, przyczyniają się do budowy bardziej otwartego, współtworzonego, odpowiedzialnego i zdrowego środowiska online.

Nowy oddział ceni bezpośrednią współpracę międzyludzką i inicjatywy oddolne, dlatego zdecydował się uczestniczyć w globalnym projekcie wymiany wiedzy, umiejętności i usług między członkami społeczności. Capacity Exchange (CapX) powstało, aby wzmacniać naukę w modelu peer-to-peer, rozwijać kompetencje w ruchu Wikimedia i usprawniać współpracę między afiliantami. Jego zadaniem jest także koordynowanie działań afiliantów, aby zapewnić długofalowy pozytywny wpływ na projekty Wikimedia. Jednocześnie Wikimedia Brazylia dostrzega znaczenie integracji i wzmacniania społeczności portugalskojęzycznej Wikimedia. W ramach tych działań rozszerzono program rozwoju liderów, który obecnie działa pod nazwą Calilu, oraz wspierana jest organizacja Portuguese Wikimedia Party.

Wraz z dalszym rozwojem, Wikimedia Brazylia buduje swoją przyszłość w oparciu o zaangażowanie zespołu założycielskiego i społeczności, która wokół niego wyrosła. Teraz, jako uznany oddział Wikimedia, ma możliwość poszerzania zasięgu, wzmacniania współpracy i wywierania realnego wpływu na świat. Ten kamień milowy to nie tylko odzwierciedlenie początków organizacji, ale przede wszystkim dowód na to, jak daleko zaszła – i jak wiele jeszcze przed nią.