Trendy globalne 2025

Każdego roku, gdy Wikimedia Foundation rozpoczyna nasze coroczne planowanie na nadchodzący rok, opracowujemy listę trendów, które naszym zdaniem mogą znacząco wpłynąć na kontekst, w którym działa ruch i projekty Wikimedia. Identyfikujemy konkretne trendy online, które są najbardziej istotne dla naszej misji, takie jak zmiany w sposobie i miejscu wyszukiwania i udostępniania informacji online, wzrost dezinformacji i dezinformacji w przestrzeni online oraz zmieniające się regulacje dotyczące dostawców informacji online. Analiza ta pozwala nam rozpocząć nasze planowanie od pytania przewodniego: „Czego świat potrzebuje teraz od Wikimedia?”.

To pytanie jest siłą napędową rozmów z całym ruchem. Podobnie jak w poprzednich latach, poniższe trendy pokazują, jak nasze obecne środowisko technologiczne, geopolityczne i społeczne wygląda zupełnie inaczej niż w czasach założenia Wikipedii i jak musimy nadal dostosowywać się i ewoluować. Każdy z nich będzie kształtował nasz roczny plan, a także strategie, które wpłyną na naszą przyszłość – od lepszej ochrony Wikimedian za pomocą silnych narzędzi technologicznych oraz środków zaufania i bezpieczeństwa, po eksperymenty, które dostarczają treści Wikimedia odbiorcom na nowe sposoby.

Zmiany w tym, jak i gdzie ludzie otrzymują i udostępniają informacje

Zaufanie do informacji online spada, a wspólny konsensus co do tego, które informacje są prawdziwe i godne zaufania, ulega fragmentacji. W zeszłym roku zauważyliśmy, że konsumenci są zalewani informacjami online i coraz częściej chcą, aby były one agregowane przez zaufane osoby. Wraz z uruchomieniem przeglądów Google AI i innych produktów wyszukiwania AI, wiele osób szukających informacji w Internecie jest teraz wspomaganych przez AI. Mimo to wyszukiwanie wspomagane sztuczną inteligencją wciąż nie wyprzedziło innych sposobów pozyskiwania informacji (np. za pośrednictwem tradycyjnych wyszukiwarek internetowych lub platform społecznościowych). Widzimy jednak, że trend polegania na zaufanych osobach, który zauważyliśmy w zeszłym roku, nasilił się: ludzie są coraz bardziej sceptyczni wobec tradycyjnych autorytetów wiedzy, takich jak instytucje rządowe i media, i zamiast tego zwracają się coraz częściej do osobowości internetowych, które mają większy wpływ na to, w co ludzie wierzą i czemu ufają. Osobowości internetowe (np. podcasterzy, vlogerzy) na platformach społecznościowych mają obecnie większy wpływ na ważne wydarzenia, takie jak wybory polityczne na całym świecie. Szukając osobowości, które podzielają ich ideologię i dane demograficzne, ludzie coraz częściej trafiają do odizolowanych baniek filtrujących, które dzielą wspólny konsensus wokół faktów.

Ludzie chętnie uczestniczą w przestrzeniach internetowych, które zapewniają satysfakcjonujące połączenia. Jako strona internetowa, która opiera się na wkładzie i czasie setek tysięcy Wikimedian, uważnie śledzimy trendy dotyczące tego, gdzie i w jaki sposób ludzie udzielają się online. W zeszłym roku podkreśliliśmy, że ludzie mają teraz wiele satysfakcjonujących, potężnych sposobów dzielenia się wiedzą online. W tym roku obserwujemy, że ludzie na całym świecie chętnie dołączają i dzielą się swoją wiedzą i doświadczeniem w mniejszych grupach opartych na zainteresowaniach (na platformach takich jak Facebook, WhatsApp, Reddit i Discord). Przestrzenie te są coraz bardziej popularne na całym świecie i sprawiają, że ludzie czują się bardziej komfortowo uczestnicząc w nich niż w szerokich, ogólnych kanałach społecznościowych. Dedykowany trzon wolontariuszy utrzymuje te społeczności, wykonując ważne czynności, takie jak moderacja i mentoring dla nowicjuszy.

Szczególnie dla młodych ludzi gry stały się przestrzenią uczestnictwa, która rywalizuje z mediami społecznościowymi. Społeczności graczy utworzyły się na platformach takich jak Discord i Twitch, gdzie ludzie aktywnie współtworzą i uczestniczą – organizując wydarzenia lub moderując treści i zachowania użytkowników – a nie tylko grają. Platformy wykorzystują gry do zwiększania zaangażowania użytkowników w niepowiązane produkty, takie jak odnosząca sukcesy i rozwijająca się sekcja gier w The New York Times.

Ludzie mają ograniczoną ilość czasu na aktywność online i podejrzewamy, że jedną z przyczyn spadku liczby nowych osób rejestrujących się jako redaktorzy w projektach Wikimedia – który rozpoczął się w latach 2020-2021 i trwa do chwili obecnej – może być rosnąca popularność i atrakcyjność uczestnictwa w niektórych z tych innych satysfakcjonujących przestrzeni online.

Zmiany w sposobie dystrybucji i regulacji informacji online

Informacje cyfrowe, które są tworzone i weryfikowane przez ludzi, są najcenniejszym zasobem w wojnach platform technologicznych AI. W zeszłym roku przewidywaliśmy, że sztuczna inteligencja zostanie wykorzystana do tworzenia i rozpowszechniania dezinformacji w Internecie. W tym roku widzimy, że niskiej jakości treści AI są tworzone nie tylko w celu rozpowszechniania fałszywych informacji, ale także jako sposób na szybkie wzbogacenie się i przytłaczają Internet. Wysokiej jakości informacje, które są niezawodnie tworzone przez ludzi, stały się kurczącym się i cennym towarem, który platformy technologiczne ścigają się, aby zeskrobać z sieci i rozpowszechniać za pośrednictwem nowych doświadczeń wyszukiwania (zarówno AI, jak i tradycyjnego wyszukiwania) na swoich platformach. Wydawcy treści internetowych tworzonych przez ludzi w wielu branżach (na przykład wiele głównych firm informacyjnych i medialnych na całym świecie) reagują, negocjując umowy licencyjne na treści z firmami AI i ustanawiając paywalle, aby chronić się przed niewłaściwym ponownym wykorzystaniem. Ograniczenia te jeszcze bardziej zmniejszają dostępność bezpłatnych, wysokiej jakości informacji dla ogółu społeczeństwa.

Walka o neutralne i weryfikowalne informacje zagraża dostępowi do projektów wiedzy i ich twórców. W ubiegłym roku podkreśliliśmy, że regulacje prawne na całym świecie stwarzają wyzwania i możliwości dla projektów wymiany informacji online, które różnią się w zależności od jurysdykcji. W tym roku wyzwania związane z udostępnianiem zweryfikowanych, neutralnych informacji online znacznie wzrosły. Publiczny konsensus co do znaczenia pojęć takich jak „fakty” i „neutralność” jest coraz bardziej rozdrobniony i upolityczniony. Specjalne grupy interesu, influencerzy i niektóre rządy podważają wiarygodność źródeł internetowych, z którymi się nie zgadzają. Inni próbują również uciszyć źródła informacji poprzez dokuczliwe spory sądowe.

Na całym świecie rosnąca liczba przepisów, które mają na celu regulację internetowych platform technologicznych, nie uwzględnia platform non-profit, które istnieją w interesie publicznym, takich jak inicjatywy otwartej nauki, crowdsourcingowe repozytoria wiedzy i dziedzictwa kulturowego oraz archiwa internetowe. Uniwersalne regulacje internetowe mogą stanowić zagrożenie dla prywatności twórców i odbiorców na tych platformach, a także zagrażać praktykom moderowania treści przez społeczności. Na przykład przepisy, które zmuszałyby platformy do weryfikowania tożsamości i śledzenia działań odwiedzających lub współpracowników, mogą zagrażać prywatności i bezpieczeństwu ludzi w zakresie dostępu do informacji lub dzielenia się nimi. Przepisy, które wymagają od platform natychmiastowego usuwania treści oznaczonych jako dezinformacyjne, są sprzeczne z wbudowanymi zabezpieczeniami służącymi do zwalczania dezinformacji na platformach, które działają w oparciu o konsensus społeczności i które priorytetowo traktują dokładność, a nie zysk.

Co dalej i jak możesz dołączyć do rozmowy?

Podobnie jak w przypadku naszych poprzednich aktualizacji dla społeczności na temat trendów, nie jest to wyczerpująca lista zagrożeń i możliwości stojących przed naszym ruchem, ale raczej sposób na rozpoczęcie dyskusji i dostosowanie się do tego, jak sprostać temu, czego świat potrzebuje od nas teraz, gdy zaczynamy planować kolejny rok podatkowy. Na początku tego roku Chief Product & Technology Officer Selena Deckelmann zaprosiła naszą globalną społeczność do podzielenia się tym, jakie trendy i zmiany są dla nich najważniejsze – zachęcamy do kontynuowania dyskusji na tej stronie dyskusji. W nadchodzących miesiącach Wikimedia Foundation opublikuje projekt planu rocznego, aby przedstawić nasze proponowane działania na nadchodzący rok w odpowiedzi na te trendy. Niektóre prace są już w toku; na przykład, aby zaradzić spadkowi liczby nowych edytorów, dodajemy nowe rodzaje „kontroli edycji”, inteligentne przepływy pracy, które ułatwiają konstruktywną edycję mobilną dla nowych użytkowników i zwiększają prawdopodobieństwo, że będą nadal wnosić swój wkład. Z niecierpliwością czekamy na dalsze rozmowy społeczności na temat tego, jak możemy chronić i rozwijać nasze projekty wolnej wiedzy w zmieniającym się krajobrazie społeczno-technicznym.