Mitindo ya Ulimwengu 2025

Kila mwaka, Shirika la Wikimedia Foundation linapoanzisha upangaji wetu wa mwaka kwa mwaka ujao, tunatengeneza orodha ya mitindo ambayo tunaamini kuwa inaweza kuathiri kwa kiasi kikubwa muktadha ambao harakati na miradi ya Wikimedia hufanya kazi. Tunatambua mienendo mahususi ya mtandaoni ambayo ni muhimu zaidi kwa dhamira yetu, kama vile mabadiliko ya jinsi na mahali ambapo watu hutafuta na kuchangia taarifa mtandaoni, kuongezeka kwa taarifa potofu na taarifa zisizo sahihi katika nafasi za mtandaoni, na kubadilika kwa udhibiti wa watoa taarifa mtandaoni. Uchambuzi huu unaturuhusu kuanza kupanga kwa swali elekezi, “Ulimwengu unahitaji nini kutoka kwa Wikimedia sasa?”

Swali hili ni kichocheo cha mazungumzo na katika harakati. Kama ilivyokuwa miaka iliyopita, mienendo iliyo hapa chini inaonyesha jinsi mazingira yetu ya sasa ya kiteknolojia, kijiografia na kijamii yanaonekana tofauti sana na siku za kuanzishwa kwa Wikipedia, na jinsi gani tunapaswa kuendelea kubadilika na kukua. Kila mmoja utaunda mpango wetu wa mwaka pamoja na mikakati inayoathiri mustakabali wetu—kutoka kuwalinda vyema Wanawikimedia kwa zana dhabiti za teknolojia na hatua za uaminifu na usalama hadi majaribio ambayo huleta maudhui ya Wikimedia kwa watazamaji kwa njia mpya.

Mabadiliko katika jinsi na mahali ambapo watu hupokea na kuchangia taarifa

Imani katika taarifa mtandaoni inapungua na makubaliano ya pamoja kuhusu ni taarifa gani ni za kweli na zinazoaminika yanavunjika. Mwaka jana, tulibaini kuwa watumiaji wamejaa taarifa mtandaoni na wanazidi kutaka zijumuishwe na watu wanaoaminika. Kwa kuzinduliwa kwa muhtasari wa Google AI na bidhaa zingine za utafutaji za AI, watu wengi wanaotafuta taarifa kwenye wavuti sasa wanasaidiwa na AI. Hata hivyo, utafutaji unaosaidiwa na AI bado haujapita njia nyingine ambazo watu hupata taarifa (k.m., kupitia injini za kawaida za utafutaji za wavuti au kwenye majukwaa ya kijamii). Hata hivyo, tunaona kwamba mwelekeo tuliobainisha mwaka jana wa kutegemea watu wanaoaminika umeimarika zaidi: watu wanazidi kutilia shaka mamlaka ya maarifa ya jadi, kama vile taasisi za serikali na vyombo vya habari, na badala yake kugeukia idadi inayoongezeka kwa watu maarufu mtandaoni, ambao wana athari kubwa zaidi kwa kile ambacho watu watumaini na kuamini. Watu mashuhuri mtandaoni (k.m., wanapodikasiti, wanablogu wa video) kwenye majukwaa ya kijamii sasa wanachangia zaidi katika matukio muhimu kama vile uchaguzi wa kisiasa duniani kote. Kwa kutafuta watu wanaoshiriki itikadi na idadi ya watu, watu wanazidi kuishia katika viputo vya vichujio vilivyotengwa ambavyo huvunja makubaliano ya pamoja kuhusu ukweli.

Watu hushiriki kwa hamu katika nafasi za mtandaoni zinazotoa muunganisho mzuri. Kama tovuti ambayo inategemea michango na wakati wa mamia ya maelfu ya Wanawikimedia, tunafuata kwa karibu mienendo ya wapi na jinsi watu wanachangia mtandaoni. Mwaka jana, tuliangazia kwamba watu sasa wana njia nyingi za kuridhisha na nzuri za kushiriki maarifa mtandaoni. Mwaka huu, tunaona kwamba watu duniani kote wanajiunga na kushiriki kwa hamu maarifa na ujuzi wao katika vikundi vidogo vya kimaslahi (kwenye majukwaa kama vile Facebook, WhatsApp, Reddit na Discord). Nafasi hizi zinazidi kuwa maarufu duniani kote na kuwafanya watu wajisikie vizuri zaidi kushiriki kuliko njia pana, jumla za kijamii. Watu muhimu wa kujitolea hudumisha jumuiya hizi, wakifanya shughuli muhimu kama vile usimamizi na ushauri wa wageni.

Kwa vijana haswa, michezo ya kubahatisha imekuwa nafasi shirikishi ambayo inashindana na mitandao ya kijamii. Jumuiya za michezo ya kubahatisha zimeundwa kwenye majukwaa kama vile Discord na Twitch, ambapo watu hushirikiana kuunda na kushiriki kikamilifu – kupanga matukio au kusimamia maudhui na tabia ya mtumiaji – si kucheza tu. Majukwaa yanatumia michezo ili kuendesha shughuli ya watumiaji kwenye bidhaa zisizohusiana, kama vile sehemu ya ya michezo yenye mafanikio na inayokua ya The New York Times.

Watu wana muda mfupi wa kutumia kwenye shughuli za mtandaoni, na tunashuku kuwa sababu moja ya kupungua kwa idadi ya watu wapya wanaojiandikisha kama wahariri kwenye miradi ya Wikimedia – ambayo ilianza 2020-2021 na inaendelea hadi sasa – inaweza kuwa inahusiana na kuongezeka kwa umaarufu na kuvutia kwa kushiriki katika baadhi ya nafasi hizi za mtandaoni zenye kuridhisha.

Mabadiliko katika jinsi taarifa za mtandaoni zinavyosambazwa na kudhibitiwa

Taarifa za kidijitali ambazo zinaundwa na kuthibitishwa na wanadamu ndiyo nyenzo ya thamani zaidi katika vita vya jukwaa la teknolojia ya AI. Mwaka jana tulitabiri kuwa AI itakuwa na silaha katika kuunda na kueneza habari potofu mtandaoni. Mwaka huu, tunaona kuwa maudhui ya AI ya ubora wa chini yanatolewa sio tu ili kueneza habari za uwongo, lakini kama mpango wa kupata utajiri wa haraka, na unalemea mtandao. Taarifa za ubora wa juu zinazotolewa na binadamu kwa uhakika zimekuwa bidhaa inayopungua na yenye thamani ambayo majukwaa ya teknolojia yanaharakisha kufuta kutoka kwa wavuti na kusambaza kupitia matumizi mapya ya utafutaji (zote AI na utafutaji wa kawaida) kwenye majukwaa yao. Wachapishaji wa maudhui ya mtandaoni yaliyoundwa na binadamu katika tasnia nyingi (kwa mfano, kampuni nyingi kuu za habari na vyombo vya habari duniani kote) wanajibu kwa kujadili mikataba ya utoaji wa leseni za maudhui na kampuni za AI na kuanzisha ngome ili kujilinda dhidi ya matumizi mabaya tena. Vizuizi hivi vinapunguza zaidi upatikanaji wa taarifa huria na za ubora wa juu kwa umma kwa ujumla.

Mapambano dhidi ya taarifa zisizoegemea upande wowote na zinazoweza kuthibitishwa hutishia ufikiaji wa miradi ya maarifa na wachangiaji wake. Mwaka jana, tuliangazia kwamba udhibiti ulimwenguni pote huleta changamoto na fursa kwa miradi ya kushiriki habari mtandaoni ambayo hutofautiana kulingana na mamlaka. Mwaka huu, changamoto za kushiriki taarifa zilizothibitishwa, zisizoegemea upande wowote mtandaoni zimeongezeka sana. Makubaliano ya umma kuhusu maana ya dhana kama vile “ukweli” na “kutopendelea upande wowote” yanazidi kuvunjika na kuwekwa kisiasa. Vikundi vya maslahi maalum, washawishi, na baadhi ya serikali wanadhoofisha uaminifu wa vyanzo vya mtandaoni ambavyo hawakubaliani navyo. Wengine pia hujaribu kunyamazisha vyanzo vya habari kwa njia ya madai ya kuudhi.

Ulimwenguni, idadi inayoongezeka ya sheria zinazolenga kudhibiti majukwaa ya teknolojia ya mtandaoni haitoi nafasi kwa majukwaa yasiyo ya faida ambayo yanapatikana kwa manufaa ya umma, kama vile mipango ya sayansi huria, hazina ya maarifa na urithi wa kitamaduni na hifadhi za mtandaoni. Udhibiti wa mtandaoni wa Saizi moja inafaa zote unaweza kutishia faragha ya mchangiaji na hadhira kwenye mifumo hii, na kuhatarisha mazoea ya kusimamia maudhui ya jumuiya. Kwa mfano, sheria ambazo zinaweza kulazimisha mifumo kuthibitisha utambulisho na kufuatilia vitendo vya wageni au wachangiaji zinaweza kuhatarisha faragha na usalama wa watu kufikia au kushiriki taarifa. Kanuni zinazohitaji mifumo kuondoa mara moja maudhui yaliyoitwa taarifa potofu zinakwenda kinyume na ulinzi uliojengewa ndani ili kushughulikia taarifa potofu kwenye mifumo inayofanya kazi kwa makubaliano ya jumuiya, na zinazotanguliza usahihi badala ya faida.

Nini kinafuata na jinsi unavyoweza kujiunga na mazungumzo

Sawa na masasisho yetu ya awali kwa jamii kuhusu mitindo, hii si orodha pana ya vitisho na fursa zinazokabili harakati zetu, bali ni njia ya kuanza kujadiliana na kupatanisha jinsi ya kukidhi kile ambacho ulimwengu unahitaji kutoka kwetu sasa tunapoanza kupanga mipango ya mwaka ujao wa fedha. Mapema mwaka huu, Afisa Mkuu wa Bidhaa na Teknolojia Selena Deckelmann alialika jumuiya yetu ya kimataifa kushiriki mitindo na mabadiliko ambayo ni muhimu zaidi kwao – tunakuhimiza uendelee na majadiliano kwenye ukurasa huu wa majadiliano. Katika miezi ijayo, Shirika la Wikimedia Foundation litachapisha rasimu ya mpango wake wa mwaka ili kuweka wazi kazi yetu inayopendekezwa kwa mwaka ujao katika kukabiliana na mitindo hii. Baadhi ya kazi tayari zinaendelea; kwa mfano, ili kukabiliana na kushuka kwa wahariri wapya, tunaongeza aina mpya ya “ kaguzi za hariri,” mitiririko mahiri ya kazi ambayo hurahisisha uhariri mzuri wa vifaa vya mkononi kwa wanaoingia na kuongeza uwezekano wao wa kuendelea kuchangia. Tunatazamia mazungumzo zaidi ya jumuiya kuhusu jinsi tunavyoweza kulinda na kukuza miradi yetu ya maarifa huria katika mazingira yanayobadilika ya kijamii na kiufundi.