Vikipedi Kütüphanesi: Bir milyon bağlantı ve ötesi

Vikipedi Kütüphanesi (TWL) önemli bir dönüm noktasını aştı: Kütüphane kullanıcıları tarafından Wikimedia projelerine bir milyondan fazla bağlantı eklendi! Vikipedi Kütüphanesi, 2012 yılında kurulduğu günden bu yana Wikimedia kullanıcılarına, Wikimedia projelerinde araştırma ve atıf yapma amacıyla kullanabilecekleri ücretli içeriklere erişim imkânı sağlıyor. Bu dönüm noktası, TWL’nin, her bir insanın tüm bilginin toplamını özgürce paylaşabileceği bir dünyaya doğru yolculuklarında Wikimedia gönüllüleri için nasıl kritik bir yol arkadaşı haline geldiğine işaret etmektedir.

Dönüm noktası

2019’da Wikilink aracı veri toplamaya başladığından beri, Vikipedi Kütüphanesi 207 projeye bağlantı eklemek için yaklaşık 9.000 editör tarafından kullanıldı. Bağlantıların büyük çoğunluğu (610.000’den fazla) Vikipedi maddelerine (çoğunlukla atıf olarak) eklenmiştir. Kütüphanede en çok kullanılan koleksiyon, eklenen bağlantıların yarısından fazlasını oluşturan Newspapers.com’dur! Şu anda Vikipedi Kütüphanesi’ne aylık olarak yaklaşık 2.500 kullanıcı erişmektedir.

Tarihçe

Vikipedi Kütüphanesi 2011 yılında Jake Orlowitz (kullanıcı: Ocaasi) tarafından kuruldu ve 2012 yılında Wikimedia Bireysel Katılım Bursu ile erken destek aldı. Vikipedi’nin kaynaklara ihtiyacı vardır ve en güvenilir kaynakların çoğu, ücretli duvarların ardındadır ve Vikipedi’nin gönüllü editörlerinin erişimine kapalıdır. Jake, akademik, bilimsel ve gazetecilik yayıncılarını, ihtiyaç sahibi az sayıdaki Wikimedia kullanıcısına ücretsiz erişim sağlamaya ikna ederek bu büyük sorunu çözmeye koyuldu. Buna karşılık, yayıncılar Vikipedi atıflarından ek görünürlük ve ziyaretçi elde edeceklerdi. Proje hızlıca başarıya ulaştı ve Wikimedia gönüllüleri arasında hemen ilgi gördü. Kütüphaneye katılan ilk ortaklar arasında Highbeam, JSTOR, Cochrane ve Oxford University Press yer aldı. 2014 yılında Vikipedi Kütüphanesi, olgun bir programa dönüşmesi ve büyümesi için tam olarak finanse edilen bir Topluluk Kaynakları girişimi olarak Wikimedia Vakfı bünyesine taşındı.

Jake Orlowitz, WCNA 2024’te. Atıflar: Kevin Payravi, CC BY-SA 4.0

Stratejik ortaklıklar

Vikipedi Kütüphanesi programına katılan yayıncılar, en özverili Wikimedia editörlerine içeriklerine ücretsiz erişim sağlamaktadır. Wikimedia Vakfı bu içeriğin lisansını vermez; bunun yerine yayıncılara, internetteki en yaygın kullanılan bilgi kaynaklarından birinde görünür olmanın birçok faydasını iletiyoruz. Wikimedia projelerinin her ay yaklaşık 15-20 milyar sayfa görüntülemesi oluyor ve Vikipedi 300’den fazla dilde erişime açık. Wikimedia projelerinde atıfta bulunulması, yayıncılar için önemli bir web sitesi trafiğine yol açabilir. Bu durum, arama ekosisteminin ve internetteki içerik tüketim biçimlerinin hızla değiştiği bir dönemde daha da önemli hale gelmektedir. Yazarlarının eserleri Vikipedi maddelerinde alıntılandığında yayıncılar da yazarlarının erişimini genişleterek fayda sağlar.

Kütüphanede şu anda 34’ten fazla dilde içerikle birlikte, ortaklardan gelen 100’den fazla koleksiyon bulunmaktadır. Dünyanın önde gelen akademik yayıncılarının, üniversite yayınlarının, içerik toplayıcılarının ve gazetelerinin çoğu Vikipedi Kütüphanesi’nin ortağıdır. Bu ortaklıkların kurulması, doğru kişilerle iletişim kurulması, onları faydalar konusunda ikna etme, yasal endişelerin giderilmesi ve farklı erişim yapılandırmalarının uygulanması gibi konuları içerdiğinden oldukça fazla zaman gerektirmekte. Ancak 2023-24 mali yılında kütüphaneye 12 yeni ortak ekledik, mevcut ortaklıklarımızı da yeniledik ve genişlettik. IEEE Xplore, British Online Archives, ACM Digital Library ve The Journal of American Medical Association, geçen mali yılda kütüphaneye katılan ortaklar arasında yer almaktadır.

Geleceğe bakmak

Bir milyonuncu bağlantı kesinlikle kutlamamız gereken bir an, ancak ileriye baktığımızda Vikipedi Kütüphanesi’nin başarması gereken daha çok şey var. Wikimedia gönüllülerinin ihtiyaç duyduğu daha birçok kaynak henüz kütüphanede mevcut değil. Diğer Wikimedia projelerinde gördüğümüz gibi, Vikipedi Kütüphanesi de dil ve bölgesel temsiliyet açısından bir eşitsizlikle karşı karşıyadır. Kütüphanedeki içeriklerin büyük çoğunluğu bugün İngilizce olup, Kuzey Amerika ve Avrupa’dan gelmektedir. Gönüllülerden gelen talepler doğrultusunda yeni ortaklıklar kuruyoruz ve geçen yıl eklediğimiz ortaklarımızdan altısı, Mohr Siebeck ve de Standaard gibi İngilizce dışındaki dillerde önemli koleksiyonlara sahip. Erişmek istediğiniz, ancak henüz kullanılabilir olmayan kaynaklar varsa, kütüphanenin Öneri sayfasında bu koleksiyonlara ekleme yapabilir veya oy verebilirsiniz.

Topluluğu kutlamak

Bu önemli bir dönüm noktası ve sizden haber almak isteriz. Vikipedi Kütüphanesi hakkında paylaşmak istediğiniz herhangi bir hikâyeniz veya anınız var mı? Geliştirmemizi veya iyileştirmemizi istediğiniz bir şey var mı? Bu dönüm noktasını kutlamak ve kütüphanenin geleceğini birlikte şekillendirmek için düşüncelerinizi burada paylaşmanızı bekliyoruz.