Yazar: Yunan vikipedisit NikosLikomitros. Atina Ulusal Üniversitesi Tarih ve Arkeoloji Fakültesi öğrencisi. Yunan Wikimedian Kullanıcı Grubu üyesi ve Wikimedia projelerinin istatistikleriyle yakından ilgileniyor.
Özbekçe Vikipedi, 239.000’den fazla maddesiyle Orta Asya dillerindeki en büyük Vikipedi’dir ve en hızlı büyüyen Vikipedi dil sürümlerinden birisidir. Sayfa görüntülemelerinin saysı ayda 12 milyondan fazla ve Özbekçe Vikipedi, -en azından yılın bir kısmında- Orta Asya bölgesinin popüler web sitesi olan tek Vikipedi dil sürümü. Orta Asya bölgesinde, Rusça bir lingua franca‘dır (ortak dil) ve yaygın olarak konuşulur. Özbekçe Vikipedi ise 2022 yılında WikiStipendiya yarışmayla ve bu yarışmaya ilişkin etkinliklerle öne çıktı ve Wikimedia projelerine katkılarına halen devam eden geniş bir yeni katkı-sağlayıcının gelişini müjdeledi.
Önceden Özbekçe’nin yaklaşık 300 aktif katkı sağlayıcısı varken, artık bu sayı 650 ila 700 katkı sağlayıcı arasında ve bu yıl daha fazla büyümesi bekleniyor. Sayfa görüntüleme sayısı da artarak Haziran ayında 10,6 milyona ulaştı; Özbekçe Vikipedi’ye katkı veren topluluk ise artık konumunu sağlamlaştırdı ve kullanıcı grupları da aktif. Özbekçenin internetteki varlığını artırmaya yönelik 2019 tarihli bir cumhurbaşkanlığı kararnamesi, yarışma yapmaya esin verdi ve Özbekçenin internetteki varlığının artmasında etkili oldu. Özbekistan’ın genç nüfusunun (medyan yaş 29,1) yansıması olarak, yarışmaya katılanların çoğu genç yaşta.
Yarışmanın başlangıcından bu yana Özbekçe Vikipedi’de meydana gelen değişiklikler hakkında okurlara ve global Wikimedia topluluğuna bir fikir vermek için birkaç katılımcıyla röportaj yapmaya karar verdim.
Şimdi, 2022’de katkıda bulunmaya başlayan bazı önemli Özbek Vikipedistlerle tanışalım.
Görüştüğüm ilk kişi, Taşkent’te üniversite öğrencisi olan Panpanchik idi. Vikipedi’ye 18 Mayıs 2022’de, WikiStipendiya maratonunun başlangıcı için geri sayım sürerken katılmış. Vikipedi’deki ilk günlerini sorunca; Özbekçe Vikipedi’de yeni maddeler yazdığını ve derken Taşkent bölgesindeki Bo’stonliq’te (Gençlik İşleri Ajansı kamp alanının bulunduğu yer) düzenlenen ilk WikiCamp etkinliğine katılıp iyi Vikipedi maddesi oluşturmanın sırlarını orada öğrendiğini ve -birçok katılımcı gibi- halen Vikipedi maddeleri düzenlemeye devam ettiğini anlattı. Vikipedi’deki yolculuğuna WikiStipendiya döneminde başlayan Özbek dilindeki diğer birçok Vikipedist gibi o da, Vikipedi’ye katkılarının yanısıra Commons‘a fotoğraf yüklüyor ve Vikisözlük‘te düzenlemeler yapıyor.
Kendisi, Özbek Dili Wikimedistleri Kullanıcı Grubu’nun bir üyesi ve diğer tüm aktif kullanıcılarla tanışıyor. Onun için maraton, yeni arkadaşlar edinmek için iyi bir fırsattı ve Özbekçe Vikipedi ekibiyle sıcak bir ilişki sürdürüyor. Neredeyse tüm Vikipedi hizmetlilerini çok iyi tanıyor ve kendisine nazik davranılıyor ve Panpanchik’un kendi ifadesiyle “Özbekçe’de sıcak bir hava var“.
Özbekçe Vikipedi’nin 2022 WikiStipendiya yarışmasından sonra nasıl geliştiği sorulduğunda, birçok kişinin Vikipedi’nin ne olduğunu anladığını, madde oluşturmayı öğrendiğini ve aktif editör sayısının arttığını belirtiyor. Maratondan önce, yeterli olmadığı ve zaruri içeriklerden yoksun olduğu için Vikipedi’den bir kaynak olarak yararlanmada isteksiz olduğunu söyledi (Burada şunu belirtmeliyim, önceden günümüzdeki madde sayısından daha fazla sayıda madde, devlet ansiklopedisindeki genellikle hatalı ve güncelliğini yitirmiş maddelerin kopyası idi).
“Bununla artık gerekli bilgileri elde etme imkanı arttı. Ancak yine de kimi maddelerin düzenlenmesi gerekiyor. Birçok ünlü kişi ve şehrin maddesi henüz oluşturulmadı. Özbekistan’daki tüm tarihi yerler hakkındaki maddeler Vikipedi’ye eklenmedi. Yarın başlayacak olan WikiTour projesi sırasında Özbekistan ile ilgili maddelerin oluşturulması planlanıyor. Bu vesileyle, WikiTour’un WikiStipendiya 2.0 yarışmasının bir parçası olduğunu, Özbek Vikipedi’nin geliştirilmesine, Özbekistan hakkında sadece Özbekçe değil, aynı zamanda İngilizce, Rusça, Almanca, Fransızca, İspanyolca ve diğer birçok dilde madde oluşturulmasına önem vereceğini belirtmeliyim.”
Ona göre Özbekçe Vikipedi’nin kendine özgü bir özelliği yok. Onun ifadesiyle, “Özbek topluluğu her şeyi çok şiddetli tartışıyor; bazen bu, kavgalara yol açabiliyor. Ayrıca, devlet tarafından tahsis edilen fonlar ve Cumhurbaşkanımızın Vikipedi’nin geliştirilmesine ilişkin kararları nedeniyle Özbekçe Vikipedi çok hızlı gelişti. Gerçekte, WikiStipendiya, ile ilk defa bir Vikipedi’nin geliştirilmesine devlet doğrudan yardım etmiştir.“
Kazakça ve Özbekçe Vikipedilerine katkıda bulunan ilginç bir Vikipedist olan Muzaffar Turgunov’u da görüşmemize eklemeye karar verdim. Kendisi, Taşkent yakınlarındaki Urta Chirchik bölgesinden geliyor ve etnik köken olarak bir Kazak. Kazakistan’ın Çimkent kentindeki Güney Kazakistan Tıp Akademisi’nde eğitim görüyor. Daha 15 yaşındayken Vikipedi’nin nasıl düzenlenebileceğini merak eden Muzaffar, yarışma başladığında Vikipedi2ye katıldı. Panpanchik gibi o da WikiStipendiya projesi sayesinde yeni arkadaşlar edindiğini söylüyor ve yarışma sayesinde daha fazla insanın yabancı dilde değil Özbekçe okuyabileceği görüşünde. Özbekçe Vikipedi’deki olumsuz yönler sorulduğunda, çok sayıda taslak bulunduğunu ve “yeni kullanıcılara nefes” sağlama konusunda eksikliği belirtiyor. Ayrıca diğer Türk dilleriyle işbirliğinin artırılmasını destekliyor.
Son olarak, Özbek Vikipedi’sine önemli katkılarda bulunan ve 2022 yarışmasında 50.000.000 som (yaklaşık 3.980 avro) tutarındaki birincilik ödülünü kazanan Jahongir Boboyev ile görüştüm. Kendisi, Taşkent Tıp Akademisi beşinci sınıf öğrencisi ve Mayıs 2022’de Vikipedi’ye katkıda bulunmaya başladı. Gerçek hayatta bir asistan doktor ve Vikipedi’yi bir sosyal medya gönderisi ve topluluk tarafından yayınlanan eğitici videolar sayesinde öğrendi. Topluluğun çok büyük olmadığını, ancak Özbekçe Vikipedi’yi geliştirme ortak hedefinin hepsini birleştirdiğini, Özbek topluluğunun bir “aile” haline geldiğini ve Özbekçe Vikipedi’nin Orta Asya’da 1. sıraya, dünya çapında ise 44. sıraya yükseldiğini söyledi.
Boboyev ayrıca yarışma sayesinde kullanıcı sayısının arttığını, kullanıcıların aradıkları maddeyi bulabildiklerini ve kimileri ayrılmış olsa da topluluğun büyüdüğünü söylüyor. Ödülü kazandığı için kendini mutlu hissediyor ve Vikipedi’deki amacı Özbekçe tıbbi maddeleri genişletmek.
Sonuç
Özbekçe Vikipedi, yarışmanın ilk başlangıcından sonraki aylarda -600-700 civarında aktif kullanıcıya sahip olmaya devam ettiği göz önüne alındığında- kayda değer bir büyüme göstermeye devam etti. Özbek Vikipedi bu yılın Şubat ayında olduğu gibi Nisan ve Mayıs aylarında da Özbekistan’da sayfa görüntülemede birinci oldu. Özbekçe Vikipedi’nin yükselişini sürdürmesi ve mevcut sayfa görüntüleme trendlerine göre en geç 2025-2026 yıllarında Rusça’yı geride bırakması bekleniyor. Ayrıca WikiStipendiya neslinden kullanıcılar Özbekçe Vikipedi’nin işleyişinde çok aktif katılımcılar olarak yer aldılar ve topluluk oylaması ile içlerinden iki kişiye hizmetli (admi) hakları verildi.
Bu yılki WikiStipendiya, Özbekistan’a, – önce Fergana vadisi, ardından Buxoro ve Navoiy vilayetleri hakkındaki maddelelere -odaklanıyor. Yarışma, ülke hakkında 25’ten fazla kullanıcı tarafından yazılan 600’den fazla madde yazışması ile başarıya ulaştı Organizatörler bu yıl yarışmanın niteliğinde bir değişiklik yaptılar ve aralarında Özbekistan ile ilgili maddeleri yabancı dillere çevirme projesi ile WikiOromgoh’un devamının da bulunduğu d birçok etkinlik planlandı. Sonuç olarak, Özbekçe Vikipedi bize çok önemli bir ders verdi: birlikte çalışırsak çok büyük bir proje inşa edebiliriz.