#FREEBASSEL: Υποστηρικτής της ελεύθερης γνώσης που έφτιαξε τρισδιάστατες αναπαραστάσεις της Παλμύρας αγνοείται στη Συρία

4Exif
Ο υπερασπιστής του λογισμικού ανοιχτού κώδικα και Βικιπαιδιστής Bassel Khartabil έχει μεταφερθεί σε Συριακή φυλακή σε άγνωστη τοποθεσία. Φωτογραφία από τον Chistopher Lee Adams, κοινό κτήμα.

Update: Η Creative Commons και άλλοι αναφέρουν πως η ζωή του Bassel μπορεί να είναι σε άμεσο κίνδυνο Η Noura Ghazi Safadi, η γυναίκα του Bassel, έγραψε στο Facebook στις 12 Νοεμβρίου ότι «μόλις έλαβα ανησυχητικά και συγκλονιστικά νέα ότι ο Bassel καταδικάστηκε σε θάνατο. Νομίζω πως αυτό σημαίνει ότι η μεταφορά σε στρατιωτικές φυλακές ήταν πολύ επικίνδυνη. Δεν έχω άλλα νέα. Ας τον βοηθήσει ο θεός, ελπίζουμε πως δεν είναι αργά. Ανησυχούμε πολύ για τη ζωή του.

H αρχαία πόλη της Παλμύρας στη Συρία έχει στοχοποιηθεί για καταστροφή από τις ομάδες εξτρεμιστών ISIL (ή ISIS). Ο Bassel Khartabil, ένας υπερασπιστής των προγραμμάτων ανοιχτού κώδικα και βικιπαιδιστής που ήταν αποφασισμένος να διατηρήσει ψηφιακά την πόλη για μελλοντικές γενιές, είναι υπό κράτηση από τη Συριακή κυβέρνηση εδώ και τρία χρόνια. Πρόσφατα τον μετακίνησαν από τη φυλακή που βρισκόταν· δεν είναι γνωστή η τοποθεσία στην οποία πλέον κρατείται, και οι φίλοι και η οικογένειά του φοβούνται για την ασφάλειά του.

Η Παλμύρα έχει χαρακτηριστεί ως «μία από τις πιο γνωστές αρχαιολογικές περιοχές του κόσμου», και «περιοχή που στεγάζει κάποια από τα πιο μεγαλοπρεπή αρχαιολογικά κομμάτια του κόσμου». Αναγνωρισμένη ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από το 1980, κάποια κειμήλια που ανευρίσκονται σε αυτήν την όαση χρονολογούνται ακόμη και ως τη Νεολιθική εποχή, περίπου 9.500 χρόνια πριν. Ως σταυροδρόμι στα μέσα ενός εμπορικού δρόμου ανατολής-δύσης, η γεωγραφική τοποθεσία της πόλης έπαιξε ένα σημαντικό ρόλο για πολλά χρόνια, που χρονολογείται από τον 3ο αιώνα π.Χ.. Πολλά από τα αρχαία μνημεία δεν έχουν ακόμη ανασκαφεί, αλλά οι αρχαιολογικές ανασκαφές σταμάτησαν στις αρχ��ς του Συριακού Εμφυλίου Πολέμου.

Τον Μάιο του 2015, η αρχαία πόλη καταλήφθηκε από την ISIL, γεγονός σημαντικό όχι μόνο λόγω της κατάληψης μεγάλων τμημάτων της Συρίας και του Ιράκ, αλλά και λόγο της καταστροφής της πολιτισμικής κληρονομιάς. Ενώ η ομάδα αρχικά δήλωσε ότι θα κατέστρεφε μόνο μνημεία που τα έβρισκε «πολυθεϊστικά» και δεν θα πείραζε μεγάλο μέρος του αρχαιολογικού χώρου, τελικά ισοπέδωσαν ακόμη και μνημεία χωρίς θρησκευτική σημασία. Ένα Ρωμαϊκό αμφιθέατρο χρησιμοποιήθηκε για εκτελέσεις, κι ένας διαπρεπής Σύριος αρχαιολόγος γνωστός ως κύριος Παλμύρααποκεφαλίστηκε τον Αύγουστο μετά από ένα μήνα βασανιστηρίων. Στις 6 Οκτωβρίου, επιβεβαιώθηκε πως η ISIL είχε καταστρέψει την Αψίδα του Θριάμβου — μία τριπλή αψίδα που κατασκευάστηκε από τους Ρωμαίους τον 2ο αιώνα μ.Χ. για να εορτάσουν τη μνήμη της νίκης ενάντια στους Πέρσες.

Κάποια χρόνια πριν τη σύλληψή του, ο Bassel εργαζόταν για να απαθανατίσει ψηφιακά το μεγαλείο της Παλμύρας και την κληρονομιά, στο πλαίσιο της δέσμευσής του να προσφέρει σε όλους δωρεάν πρόσβαση σε τέτοιες πληροφορίες. Το 2008, ο Bassel άρχισε ένα έργο που ένωνε διάφορες προϋπάρχουσες δορυφορικές φωτογραφίες σε ένα μοναδικό αρχείο «κόσμου» (world), προσφέροντας τη δυνατότητα τρισδιάστατης αναπαράστασης των μεγαλοπρεπών μνημείων της πόλης. Οι προσπάθειές του παρέμειναν ημιτελείς λόγω της φυλάκισής του: μόνο δεκαέξι φωτογραφίες από το έργο του είναι διαθέσιμες στο Internet Archive, αν και περισσότερες θα κυκλοφορήσουν στο newpalmyra.org στις 15 Οκτωβρίου από τον Jon Phillips, φίλο και συνεργάτη του Bassel.

Ο Bassel δεν ασχολιόταν μόνο με την απεικόνιση και διάδοση της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας του. Είναι και προγραμματιστής και έπαιξε σπουδαίο ρόλο την ανάπτυξη του κινήματος λογισμικών ανοιχτού κώδικά (open-source movement) σε αραβόφωνες περιοχές του κόσμου. Συνείσφερε σημαντικά και στην Αραβική Wikipedia. Έφτιαξε το Creative Commons (CC) της Συρίας, και είναι υπερασπιστής όχι μόνο του CC αλλά και του Ubuntu, της Wikipedia, και γενικά του ελεύθερου διαδικτύου. Η πρώην επικεφαλής της CC, Catherine Cassey, έγραψε το 2013 ότι ο Bassel «δούλευε ακούραστα για να οικοδομήσει τη γνώση ψηφιακής μόρφωσης, εκπαιδεύοντας ανθρώπους σχετικά με διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης και εργαλεία ανοιχτού κώδικα.» Όταν άρχισαν να βγαίνουν οι άδειες CC της Αραβικής Γλώσσας, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην υιοθέτησή τους.

Ο Bassel επίσης συνείσφερε σημαντικά σε άλλες πρωτοβουλίες ανοιχτού κώδικα όπως το Mozilla, το Openclipart• το τελευταίο ακόμη υποστηρίζεται από το Aiki Framework του Bassel. Είναι συνιδρυτής της εταιρίας σχεδιασμού ιστοσελίδων Fabricatorz μαζί με τον Jon Phillips, και βοήθησε στη δημιουργία του Aiki Lab, ενός χώρου συνάντησης στη Δαμασκό για θέματα με επιστημονικό και πολιτιστικό ενδιαφέρον που φιλοξένησε σημαντικά πρόσωπα-υποστηρικτές της ανοιχτής γνώσης συμπεριλαμβανομένων την Mitchell Baker, πρόεδρο και διευθύνουσα σύμβουλο του Mozilla. Πολλοί νέοι άνθρωποι στη Δαμασκό έμαθαν σχετικά με την ιδεολογία της ελεύθερης γνώσης και του διαμοιρασμού μέσω του Aiki Lab, και ο Bassel σύχναζε εκεί μερικές φορές και όλη την ημέρα, καθώς είχε πιο γρήγορο ίντερνετ απ” ότι στο σπίτι του.

Στις 15 Μαρτίου 2012, ο Bassel εξαφανίστηκε καθώς ταξίδευε στην περιοχή Μεζέ (Mazzeh) της Δαμασκού. Ήταν η επέτειος ενός χρόνου από την αρχή του εμφυλίου της χώρας, και μόνο λίγες εβδομάδες πριν τον προγραμματισμένο γάμο του με την αρραβωνιαστικιά του, δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων Noura Ghazi. Δεν είναι γνωστό πώς αναγνωρίστηκε και οι συνθήκες που οδήγησαν στην κράτηση.

Τα τελευταία τρία χρόνια, ο Bassel ήταν κρατούμενος στις φυλακές της πόλης Adra, κατηγορούμενος ότι έβλαψε την ασφάλεια της χώρας. Τα Ηνωμένα Έθνη διαπίστωσαν πως ο βασανισμός, η κακομεταχείριση και η μη παροχή δικηγόρου στον Bassel αποτελούν παραβίαση των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων του. Μία πρόσφατη γνώμη από την ομάδα εργασίας των Ηνωμένων Εθνών στην Αυθαίρετη Κράτηση κατέληξε πως η «στέρηση της ελευθερίας του» είχε έναν «αυθαίρετο χαρακτήρα».   Αν και οι συνθήκες κράτησής του ήταν δύσκολες — η πόλη Adra έχει χαρακτηριστεί «κακόφημη» από την Washington Post — τουλάχιστον βρισκόταν στη Δαμασκό, κοντά στους φίλους και την οικογένειά του. Ο Bassel και η Noura παντρεύτηκαν τον Ιανουάριο του 2013, με τον γαμπρό ακόμη πίσω από τα κάγκελα.

Σύμφωνα με τη Noura, ο Bassel πληροφορήθηκε στις 3 Οκτωβρίου να μαζέψει τα πράγματά του και να ετοιμαστεί για αναχώρηση, κάτω από «σφραγισμένη διαταγή από το δικαστήριο». Ανησυχώντας για την τύχη του, έδωσε το δαχτυλίδι αρραβώνων του σε έναν φίλο του κρατούμενο πριν φύγει. Η οικογένειά του δεν έχει λάβει επιπλέον πληροφορίες σχετικά με την κατάστασή του ή το πού βρίσκεται.

Η στενή φίλη και πρώην συντονίστρια του Creative Commons στον Αραβικό κόσμο, Donatella Della Ratta, λέει πως αυτή και η Noura ανησυχούν για τον Bassel. Φοβούνται πως θα αντιμετωπίσει συνοπτική δίκη χωρίς νομική εκπροσώπηση. «Θέλουμε να ξέρουμε πού βρίσκεται» είπε η Donatella, «και ζητάμε την άμεση απελευθέρωσή του». Στο Facebook, η Noura αναρωτήθηκε, «πόσες φορές πρέπει να ξανανιώσω τον ίδιο τρόμο, φόβο και ανησυχία για το άγνωστο;»

Στο ίδρυμα της Wikimedia, γιορτάζουμε τη δέσμευση και την προσπάθεια του Bassel για ελεύθερη γνώση και πολιτισμό. Ως μέλος της παγκόσμιας κοινότητας της Wikimedia, ανησυχούμε για την ασφάλειά του και υποστηρίζουμε τις προσπάθειες απελευθέρωσής του.

Περισσότερες πληροφορίες στο freebassel.org, από το Electronic Frontier Foundation, το FreeBasselSafadi στο Facebook, και @freebassel στο twitter. Στα tweets μπορείτε να κάνετε tag #freebassel, και μπορείτε να υπογράψετε μια αίτηση αλληλεγγύης για να δηλώσετε την υποστήριξή σας στο Change.org.

Katherine Maher, Chief Communications Officer
Ed Erhart, Editorial Associate Wikimedia Foundation

Archive notice: This is an archived post from blog.wikimedia.org, which operated under different editorial and content guidelines than Diff.