ღია წერილი ვიკიპედიისა და სხვა საზოგადოებრივი ინტერესის პროექტების დასაცავად გლობალური ციფრული შეთანხმების ჩარჩოში

ამ განცხადების ორიგინალი ინგლისურ ენაზეა და გამოქვეყნებულია ფონდ ვიკიმედიის ვებ-გვერდზე.

ახალი ღია წერილი ფონდ ვიკიმედიისგან (Wikimedia Foundation), არაკომერციული ორგანიზაციისგან, რომელიც ფლობს ვიკიპედიას და ვიკიმედიის სხვა პროექტებს, ისევე როგორც ეხმარება ვიკიმედიურ ორგანიზაციებს მთელ მსოფლიოში. ეს წერილი მოუწოდებს გაეროს წევრ სახელმწიფოებს, რომ დაიცვან ვიკიპედია და სხვა საზოგადოებრივი ინტერესის პროექტები მომავალი ციფრული შეთანხმების ჩარჩოთი.

გლობალური ციფრული შეთანხმება უნიკალური და უმნიშვნელოვანესი შესაძლებლობაა ციფრული სამყაროს ისეთი სახით ჩამოსაყალიბებლად, რომელიც წინ სწევს საზოგადოებრივ ინტერესს და მხარს უჭერს მდგრად განვითარებას ყველგან და ყველასთვის.

ჩვენ, ამ ღია წერილზე ხელისმომწერნი, მოვუწოდებთ გაეროს წევრ სახელმწიფოებს, რომ გამოიყენონ პოზიტიური ხედვა ინტერნეტის მომავლისადმი, ისეთი, რომელიც მხარს უჭერს და უფლებამოსილებას აძლევს სხვადასხვა საზოგადოებებს ყველგან, რომ შექმნან და აწარმოონ თავისუფალი და ღია ცოდნის პროექტები. ვიკიმედიის პროექტები, მათ შორის ონლაინ-ენციკლოპედია ვიკიპედია მსოფლიოს აძლევს უდიდეს და ღია, მრავალენოვან, კულტურათშორის, უნივერსალურად ხელმისაწვდომ საგანმანათლებლო მასალათა საცავზე. მოხალისეების მიერ მართულმა ვიკიმედიის პროექტებმა შექმნა საზოგადოების მიერ მართული ეკოსისტემა, რომელიც მხარს უჭერს ინფორმაციულ სიმტკიცეს. ეს პროექტები წარმოადგენს ციფრულ საზოგადოებრივ ინფრასტრუქტურას თავისუფალი ლიცენზიის, ნეიტრალური, ენციკლოპედიური კონტენტისთვის 300-ზე მეტ ენაზე.

ვიკიპედიის ოცდასამწლიანი გამოცდილება გვაფიქრებინებს, რომ საჭიროა, ინტერნეტი იყოს ღია, გლობალური, მართულად შეთავსებადი და ინკლუზიური, რათა ემსახუროს მთელ კაცობრიობას. ამ მიზნით, გლობალური ციფრული შეთანხმების ტექსტში შეტანილი უნდა იყოს სამი ძირითადი ვალდებულება:

1. საზოგადოებების დაცვა და ხელშეწყობა, რათა ონლაინ მართონ საზოგადოებრივი ინტერესის პროექტები

უკვე ორ ათეულ წელიწადზე მეტია, მოხალისეთა საზოგადოებებმა, რომლებსაც წვლილი შეაქვთ საზოგადოებრივ ინტერესში თავისუფალი და ღია ცოდნის ისეთი პროექტებით, როგორიცაა არაკომერციული ორგანიზაცია „ფონდ ვიკიმედიის“ პროექტი „ვიკიპედია“ — შექმნეს თვითმმართველობის სისტემები კონტენტის მართვისა და მოდერაციისთვის. ამ სისტემების მიზანია პროექტებში შეტანილი და გავრცელებული ინფორმაციის სანდოობის და წყაროებით გამყარებულობის ხელშეწყობა.

ამჟამინდელი ინტერნეტის მარეგულირებელი დისკუსიები ხშირად ფოკუსირებულია გამოწვევებზე, რომლებიც ახლავს ციფრული მართვის მოგებისთვის განკუთვნილ, ზემოდან ქვემოთ მიმართულ (ვერტიკალურ) მოდელებს. ეს კი საკმარისად არ ასახავს იმ საზოგადოებრივი ინტერესების მქონე საზოგადოებათა დადებით გავლენას, რომლებიც ადგენენ თვითმმართველობის მონაწილეობით და თანამშრომლობით მოდელებს. საზოგადოებათა მიერ მართული ონლაინ სივრცეები მხარს უჭერს წვლილის შემტანებს, რათა გააუმჯობესონ საზოგადოებრივი ინტერესის მქონე კონტენტის სანდოობა ამ კონტენტის შესაბამისი პოლიტიკისა და პრაქტიკის შემუშავებით, რომელიც ხაზს უსვამს ისეთ ღირებულებებს, როგორიცაა უსაფრთხოება და ინკლუზიურობა.

გვჯერა, რომ ვიკიმედიის პროექტები სწორედ ასეთი ონლაინ სივრცეებია. „ვიკიპედიის“ მსგავსი გლობალურად თავისუფალი და ღია ცოდნის პროექტები იშვიათობა არ უნდა იყოს: საერთაშორისო საზოგადოება, საზოგადოებრივი პოლიტიკით, დაფინანსებითა და სხვა რესურსებით მხარს უნდა უჭერდეს მსოფლიოს, სადაც მრავალფეროვან ონლაინ საზოგადოებებს შეეძლებათ შექმნან და მართონ საზოგადოებრივი ინტერესის მქონე საკუთარი პროექტები, შექმნან ისინი ისე, რომ იყოს სამართლიანი და წვლილი შეჰქონდეს უფრო ჯანსაღ ონლაინ ინფორმაციის ეკოსისტემაში.

ონლაინ გარემოს რეგულირების განვითარებასთან ერთად, საჭიროა დარწმუნებული ვიყოთ, რომ ეს ჩარჩოები ხელს შეუწყობს ისეთ ინტერნეტს, სადაც საზოგადოებრივი ინტერესების პროექტები ვითარდება. ამავე დროს კი ჩნდება კულტურული და საგანმანათლებლო მიმოცვლის ახალი პასუხისმგებლობიანი და ეთიკური სივრცეები.

2. ციფრული საზოგადოებრივი საკუთრების ხელშეწყობა და დაცვა მტკიცე ციფრული სივრცეების მხარდაჭერით, რისგან ყველას და ყველგან შეუძლია სარგებლის მიღება

ვიკიპედია და სხვა საზოგადოებრივი ინტერესის პროექტები, რომლებიც უზრუნველყოფენ წვდომას ციფრულ საზოგადოებრივ სიკეთეზე, ეფუძნება მტკიცე ციფრულ საშუალებებს. ეს პროექტები მხარს უჭერს ხალხის წვდომას შემოწმებულ და სანდო ინფორმაციაზე. შესაბამისად, ემსახურება საზოგადოებრივ ინტერესს.

ვიკიპედია და მისი მსგავსი საზოგადოებრივი სიკეთეები დამოკიდებულია აღორძინებულ საზოგადოებრივ საკუთრებაზე და ონლაინ საინფორმაციო ეკოსისტემაზე, რომელიც ღია და თავისუფალი ლიცენზიის მქონე კონტენტს შეიცავს.

საზოგადოების (ხალხის) მიერ დაფინანსებული ინფორმაცია და ცოდნა საჯაროდ უნდა იყოს ხელმისაწვდომი თავისუფალი და ღია ლიცენზიით ყველასთვის. ციფრულ ეპოქაში, საზოგადოებრივი დომენი დამატებით უნდა იყოს დაცული მაგალითად, იმის უზრუნველყოფით, რომ არსებულ ნამუშევართა დიგიტალიზაციას ახალი ექსკლუზიური უფლებები არ მიენიჭება.

ვიკიპედიისა და ვიკიმედიის სხვა პროექტების მსგავსი პლატფორმები, რომლებიც ციფრულ საზოგადოებრივ სიკეთეს ქმნიან, ასევე უზრუნველყოფენ მრავალენოვან და კულტურათშორის ონლაინ-სივრცეებს, რაც გადამწყვეტია ინკლუზიური ონლაინ-სივრცეების შესაქმნელად და მდგრადი განვითარების მიზნების (SDG) წინსვლისთვის.

3. ხელოვნური ინტელექტისა და მანქანური სწავლების შექმნა და გამოყენება იმ ხალხის მხარდასაჭერად და არა ჩასანაცვლებლად, რომლებიც ქმნიან კონტენტს და იღებენ გადაწყვეტილებებს საზოგადოებრივ ინტერესებში

ინტერნეტის სრული პოტენციალი, რაც თანამშრომლობისა და ცოდნაზე წვდომის გაფართოების, სოციალური პროგრესის საშუალებას იძლევა — დამოკიდებულია მთავრობების, პოლიტიკის შემოქმედთა და სამოქალაქო საზოგადოების ერთობლივ ძალისხმევაზე, რათა მოხდეს საზოგადოებრივი ინტერესის და ონლაინ (ვირტუალური) სივრცეების დაცვა.

გლობალურმა ციფრულმა შეთანხმებამ უნდა დაიცვას ის ყველაფერი საუკეთესო, რასაც ინტერნეტი უკვე გვთავაზობს: ერთობლივად მომუშავე ონლაინ-საზოგადოებები — სივრცეები, რომლებიც ადამიანის უფლებებს იცავს და პლატფორმები, რომლებსაც მოხალისეები უძღვებიან, ქმნიან საზოგადოებრივ სიკეთეებს — მათ შორის, მრავალფეროვან, სანდო ცოდნას, რომელიც ყველასთვის და ყველგან არის ხელმისაწვდომი.

ხელმომწერი ორგანიზაციები